Onze kinderen zijn wel mee met alle digitale technologie, maar het zijn over het algemeen echte consumers, en geen creators.
Ze zijn perfecte gebruikers, maar ze zijn absoluut niet gewapend tegen de volgende digitale kloof. Door kinderen te leren programmeren geef je ze de mogelijkheid om creatief te zijn, om te creëren, en niet enkel te consumeren.
Onze kinderen zullen zich staande moeten houden in een wereld waar digitalisering en robotisering oprukken, en waar de concurrentie 'globaal' is.
Een studie van ING schatte onlangs dat in dat 35% van alle banen kans maken om geautomatiseerd te worden en te verdwijnen. En in sommige sectoren zal het een waar slagveld zijn: een studie van de universiteit van Oxford schat dat de kans dat winkelbedienden binnen de 10 jaar vervangen worden door technologie op 92%.
Maar dat betekent niet dat er voor onze kinderen geen werk meer zal zijn. Er zullen veel nieuwe jobs ontstaan waarvoor programmeren en ICT-kennis cruciaal zullen zijn. Nieuwe jobs waar een tiental jaar geleden nog niet eens sprake van was. Denk aan een 3D Printer design specialist, een drone dispatcher of een neuro-implant technician.
Sterker nog, in èlke job van de toekomst zal programmeren een essentiële vaardigheid worden. Je kan gerust stellen dat in de toekomst 'niet kunnen programmeren' een even groot obstakel zal zijn op de arbeidsmarkt als 'niet kunnen werken met de computer' nu is.
Voormalig eurocommissaris Neelie Kroes noemt programmeren “het nieuwe lezen en schrijven, essentieel voor ieder kind”. In de VS is coderen al ingeburgerd. Ook in Zweden en Estland wordt het aangeboden op de lagere school. In Engeland is programmeren sinds september 2014 verplicht voor iedere leerling, vanaf vijf jaar tot het einde van de middelbare school. Zelfs buiten Europa wordt enorm geïnvesteerd om kinderen te leren programmeren, en steken landen als Kenia en Nigeria landen als België en Nederland in volle vaart voorbij.
In België leren kinderen dit jammer genoeg niet op school. En het zit er ook niet direct aan te komen dat de vaardigheid 'programmeren' wordt opgenomen in de eindtermen en ontwikkelingsdoelen van de overheid, noch in de leerplannen van de koepelorganisaties van de onderwijsnetten en het GO!
In het basisonderwijs leren we kinderen iets opzoeken op de computer en wordt de computer ingezet ter ondersteuning bij het aanleren van vaardigheden als taal, rekenen, wereldoriëntatie... In het secundair onderwijs leren onze kinderen in het vak informatica omgaan met sociale media en met bekende programma's als Word, Excel, Powerpoint... Onze kinderen leren werken met tabbladen, tabellen invoegen, mooie presentaties maken, etc. Belangrijke competenties allemaal, maar in het licht van wat komt gewoonweg niet voldoende.
Kinderen moeten niet zo zeer leren met een programma zoals Word werken, want misschien bestaat dat programma al niet meer wanneer ze aan hun professionele loopbaan beginnen. Aangezien iedereen in zijn of haar later leven ICT zal nodig hebben en we bovendien niet weten hoe de wereld van ICT er zal uitzien wanneer onze leerlingen groot zijn, is het van belang om ze vaardigheden en inzichten bij te brengen om met die snel evoluerende ICT-omgeving om te gaan. Zo zullen ze beter voorbereid zijn op hun latere professionele loopbaan. Deze vaardigheden en inzichten kunnen we ze bijbrengen door hen te leren zelf programma's met codeblokken in elkaar te knutselen. Zo leren we ze creatief om te gaan met ICT: ze moeten zelf de beste en eenvoudigste manier bedenken om het programma te laten werken. Ook leren ze dat het belangrijk is om zorgvuldig tewerk te gaan: één klein foutje kan ervoor zorgen dat het hele programma niet werkt.
Vooral leren ze om logisch na te denken en gevolgen aan oorzaken te koppelen. Ze leren - steeds complexere - situaties te analyseren om tot de juiste oplossing te komen. Op die manier is dit ook een mooi voorbeeld van projectmatig werken.
Aangezien leren programmeren ook gebruikt maakt van een (programmeer)taal, leren kinderen op deze manier ook inzicht in de structuur en opbouw en logica van talen en zinnen.
Het gaat bij leren programmeren in essentie om het zoeken naar een zo efficiënt en zo eenvoudig mogelijke oplossing van een probleem, een generieke vaardigheid die in tal van situaties - ook los van ICT - van pas komt. Eigenlijk gaat het om denken over het denken of meta-cognitie: denken hoe de computer moet denken om het probleem op te lossen.
Een kind leren programmeren is zoals een kind een muziekinstrument leren spelen. Je zet het niet met een handleiding naast een piano. Nee, je leert het hem al doende en je bouwt langzaam op. Je start met noten leren lezen, en kleine, plezierige muziekstukjes uitproberen op het klavier. Om langzaamaan te komen tot een virtuoos gespeeld meesterwerk.
Zo is het ook met leren programmeren. Kinderen moeten eerst de taal - de codeblokken - leren kennen. Met bevattelijke, eenvoudige en leuke spelletjes leren ze hoe computers denken. Ze zien hoe algoritmes werken en welk effect ze hebben. Ze proberen spelenderwijs zelf dingen uit. Ze sturen bij, ze leren en groeien. En geleidelijk aan leren ze echt programmeren.
